Zarys dziejów parafii:

Patronat: książęcy, rycerski, szlachecki, ziemiański

 Pierwsze wzmianki o istnieniu parafii w Głębowicach podchodzą z najstarszych rejestrów kościelnych podatków. Już w 1325 roku funkcjonowała tu parafia o wartości dochodowej 2,75 grzywny, którą opiekował się pleban Andrzej. W ciągu całego XIV stulecia odprowadzano stąd 6 skojców podatku zwanego świętopietrzem. Stojący do dziś w centrum wsi drewniany kościół wzniesiono w 1518 roku z fundacji Piotra lub Jakuba Gierałtowskich. Dziesięć lat później opiekował się nim pleban Wawrzyniec z Pogoni, zarządzając parafią, której uposażenie wynosiło już ponad 7 grzywien. Na tę sumę składały się dochody z tytułu odprawiania mszy w Głębowicach, podatek opłacany przez pięciu zagrodników oraz czopowe (odpowiednik dzisiejszego podatku akcyzowego) od miejscowego karczmarza. Dziesięcinę pieniężną pleban był zobowiązany odprowadzać na rzecz scholasterii krakowskiej.

W drugiej połowie XVI stulecia przedstawiciele rodziny Gierałtowskich sprzyjali nurtom reformatorskim, m.in. oddając kalwinistom świątynie w Wilamowicach i Kozach. Podobny los spotkał kościół pw. św. Marii Magdaleny w Głębowicach, sprofanowany w 1568 roku przez Macieja Gierałtowskiego i zamieniony na zbór kalwiński. W 1598 roku funkcję ministra głębowickiego zboru pełnił pochodzący stąd Bartłomiej Bythner, senior dystryktu oświęcimskiego Kościoła ewangelicko-reformowanego, sławny kalwiński teolog i adresat druku z 1612 roku zatytułowanego „Respons na list do p. Piotra Wacheniusza pisany do księdza Bartłomieja Bitnera ministra głębowskiego zboru ewangelickiego, uczyniony przez Tomasza Piseckiego z Martowic”. Protestanci opuścili świątynię w 1625 roku, zostawiając ją zadbaną i całkiem dobrze utrzymaną. Według opisu z 1645 roku w drewnianym, jeszcze niepoświęconym kościele św. Marii Magdaleny znajdowały się trzy murowane ołtarze, choć brakowało części wyposażenia oraz paramentów, np. monstrancji czy bursy, czyli ozdobnej sakwy do przenoszenia Najświętszego Sakramentu dla chorych. Poza samymi Głębowicami do parafii należały wówczas Łazy, zamieszkiwane przez około 300 parafian.

Po zakupie wsi przez Jana Pisarzowskiego w 1646 roku nowy właściciel energicznie podjął się trudu odnowy katolicyzmu we wsi, zakładając w 1652 roku Bractwo Różańcowe oraz gruntownie remontując świątynię i dobudowując do niej od wschodu murowaną zakrystię. Dwa lata później, w 1654 roku, kolator wespół z sąsiadami, Janem i Franciszkiem Nideckimi z Nidka, uposażył nowe Bractwo Różańcowe, które niebawem zaaprobował biskup krakowski Piotr Gembicki. Z fundacji Pisarzowskiego pochodzą też późnorenesansowy ołtarz główny z herbami Starykoń i Jelita oraz zdobiący go obraz Matki Bożej wręczającej szkaplerz św. Szymonowi Stockowi. W 1659 roku Pisarzowski ostatecznie zlikwidował zbór kalwiński. 16 marca tego samego roku sowicie uposażoną przez kolatora świątynię pw. św. Marii Magdaleny w Głębowicach konsekrował na nowo sufragan krakowski Mikołaj Oborski. Kolejni przedstawiciele rodziny także dbali o wygląd kościoła i uposażenie tutejszych plebanów. W 1707 roku Jan Pisarzowski ufundował nowy dzwon wykonany przez Jerzego Ignacego Maderchoffera w jego warsztacie w czeskiej Opawie, który zawisł obok dzwonu pochodzącego z okresu budowy drewnianej świątyni w 1518 roku.

Wizytator biskupi w 1748 roku opisał kościół jako dobrze utrzymany i cały udekorowany urzekającymi malowidłami. Na chórze muzycznym znajdowały się wytworne organy dziewięciogłosowe, pięknie pomalowana ambona zdobiła wnętrze, podobnie jak obszerne stalle. W nawie głównej naprzeciw ołtarza głównego zlokalizowano grobowiec dla kolatorów, przykryty wielką, marmurową płytą z wyrzeźbionymi herbami Pisarzewskich.

W kościele było pięć ołtarzy: ołtarz wielki pomalowany na czarno, częściowo złocony, z wizerunkiem Matki Bożej Szkaplerznej w pierwszej kondygnacji i Chrystusa Ukrzyżowanego w drugiej; dwa ołtarze w kaplicy północnej przy prezbiterium (jeden z wizerunkiem św. Barbary, drugi z obrazem św. Antoniego Padewskiego); ołtarz św. Anny w nawie po prawej stronie oraz ołtarz Biczowania Chrystusa po drugiej stronie kościoła konsekrowany już w 1629 roku przez sufragana krakowskiego Tomasza Oborskiego. W 1782 roku pierwotną wieżę obudowano nową konstrukcją, a dwa lata później, w 1784 roku, Apolonia z Wilkońskich Pisarzowska odnowiła zabytkowy kościół, który w tym samym roku poświęcił nuncjusz apostolski w Polsce biskup Krzysztof Hilary Szembek.

Kolejne prace remontowe przy kościele podjęto dopiero w połowie XIX wieku z inicjatywy Tytusa Dunina i jego małżonki Albiny z Bobrowskich, która w 1860 roku poleciła dobudować do kościoła drugą murowaną kaplicę i dedykowała ją patronowi swojego zmarłego męża, św. Tytusowi z Krety. Ostatnim dużym przedsięwzięciem związanym z rozbudową kościoła było obmurowanie drewnianego prezbiterium w 1931 roku – tym samym obiekt zyskał unikatowy charakter zabytku drewniano-murowanego. Po latach zaniedbań wynikających z niechęci niemieckiego okupanta a następnie komunistycznych władz PRL do religii katolickiej u progu nowego tysiąclecia głębowicka świątynia wymagała gruntownego remontu. Prace konserwatorsko-restauracyjne finansowane z dotacji ministerialnych oraz składek parafian ruszyły w 2013 roku. Pięć lat później, 28 października 2018, w Głębowicach uroczyście obchodzono pięćsetlecie wzniesienia tutejszego kościoła.

Ciekawostki:

W głębowickim kościele miała znajdować się kiedyś złota i bogato zdobiona monstrancja tak wielka, że dwóch mężczyzn musiało podtrzymywać ręce księdza, kiedy ją podnosił. Podobno zakupiła ją od Szwedów Zofia z Komorowskich Gierałtowska za tyle złota, ile sama ważyła.

Bractwa i stowarzyszenia religijne:

Bractwo Różańcowe 1652;

Bractwo Szkaplerza 1654

Źródła:

AKMK, AV 8, k. 33-34v.

AKMK, AV cap. 17, k. 155v.

AKMK, AV cap. 20, k. 91v.

AKMK, AV cap. 45, k. 154v-155.

AKMK, AV cap. 54, k. 25v-26v.

AKMK, AV cap. 61, k. 306v-308v.

AKMK, AV cap. 65, k. 475v.

Biblioteka Jagiellońska, rkps 5818, Księga gromadzka wsi Głębowic dziedzictwa Adama Jacka

Pisarzowskiego.

Biblioteka Jagiellońska, rkps 7251, Regestr rzeczy do garderoby panny Felicjany Pisarzowskiej

chorążanki krakowskiej spisany w Głębowicach dnia 12 lipca 1784.

Biblioteka Książąt Czartoryskich – Muzeum Narodowe w Krakowie, sygn. 1181 Perg., vol. X/31.

Streszczenie:

Parafia w Głębowicach istniała już w pierwszej połowie XIV wieku, a jej pierwszym znanym z imienia duszpasterzem był pleban Andrzej wzmiankowany w 1326 roku. Według tradycji stojący do dziś drewniany kościół wzniesiono w 1518 roku. W kolejnych latach sprzyjający ruchom protestanckim przedstawiciele rodziny Gierałtowskich sprofanowali świątynię noszącą wówczas wezwanie św. Marii Magdaleny. Obiekt wrócił na własność Kościoła katolickiego w połowie XVII wieku dzięki inicjatywie nowego kolatora Jana Pisarzowskiego, który odnowił kościół i na przedłużeniu prezbiterium wzniósł murowaną zakrystię. Kolejne gruntowne remonty przeprowadzano w 1783 roku z polecenia Apolonii Pisarzowskiej oraz w 1860 roku z inicjatywy Apolonii Dunin, która dobudowała do kościoła murowaną kaplicę Duninów, dedykując ją św. Tytusowi. Ostatnim etapem rozbudowy świątyni było przerobienie drewnianego prezbiterium na murowane w 1931 roku.

Tagi: kościół drewniany, kościół drewniano-murowany, scholasteria krakowska, świętopietrze, kalwinizm, zbór, chrzcielnica, dzwon

Msze święte: Niedziela i święta: 8:00, 9:30, 11.00; Soboty: 18:00 (okres zimowy 17:00)

Odpust: Matki Boskiej Szkaplerznej (16 lipca)

Autor opracowania: Piotr Kołpak